6:10 AM
Unknown
តាំងពីបុរាណកាលមក ប្រទេសចិនតែងតែចាត់ទុកអាស៊ីខាងត្បូងថា ជាភូមិភាគមួយដែលមានអារ្យធម៌ខ្ពង់ខ្ពស់់ ហើយក្រៅពីដែនដីទីបេមួយចេញ ចិនមិនដែលបានកាន់កាប់តំបន់នេះ ដូចដែលខ្លួនបានធ្វើនៅអាស៊ីបូព៌ា ឬក៏នៅប៉ែកខាងជើងនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍ឡើយ។ ជាមួយអាស៊ីខាងត្បូង ចិនបានត្រឹមធ្វើការផ្តោះប្តូរនៅលើវិស័យវប្បធម៌ ពាណិជ្ជកម្ម វិទ្យាសាស្ត្រនិងបច្ចេកវិជ្ជាតែប៉ុណ្ណោះ។
នៅសតវត្សរ៍ទី១៩ ទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងអាស៊ីខាងត្បូងបានស្គាល់ការប្រែប្រួលខ្លាំង ជាមួយនឹងការចូលមកដល់ភូមិភាគនេះរបស់បស្ចិមប្រទេស ដូចយ៉ាងពួកអង់គ្លេសដែលបានមកត្រួតត្រាឥណ្ឌា កាន់កាប់នេប៉ាល់ និងទីបេ។
នៅក្នុងបរិបទប្រវត្តិសាស្ត្រសម័យនោះ ចិននិងអាស៊ីខាងត្បូងដែលត្រូវបានពួកបរទេសសាច់សត្រួតត្រានិងជាន់ ឈ្លីដូចគ្នា ចាប់ផ្តើមមានស្មារតីសាមគ្គីរួបរួមគ្នាតាមផ្លូវចិត្តប្រឆាំងនឹង ពួកអាណានិគមនិយម។ ក្រោយមកទៀត នៅពេលដែលកងទ័ពជប៉ុនចូលឈ្លានពានអាស៊ី និងលុកលុយទៅដល់មាត់ទ្វារនៃប្រទេសឥណ្ឌា សាមគ្គីភាពរវាងចិននិងអាស៊ីខាងត្បូងរឹងរឹតតែមាំ ហើយប្រយោជន៍រវាងពិភពទាំងពីរក៏រឹងរឹតតែខិតចូលជិតគ្នាដែរ។
ក៏ប៉ុន្តែ នៅទីបំផុត ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ ចិននិងអាស៊ីខាងត្បូងបែរជាចែកផ្លូវគ្នាដើរ ឃ្លាតឆ្ងាយពីគ្នាទៅវិញ ពីព្រោះចិនបានក្លាយជារបបកុម្មុយនិស្ត រីឯនៅអាស៊ីខាងត្បូងវិញ ប្រទេសខ្លះបានជ្រើសយករបបសង្គមនិយមសេរី និងខ្លះទៀតរបបមូលធននិយម របស់ពួកគហបតី។ ចាប់ពីពេលនោះមក និងតែប៉ុន្មានខែប៉ុណ្ណោះ ក្រោយការចាប់បដិសន្ធិឡើងនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ទីក្រុងប៉េកាំងបានផ្តើមបង្ហាញឲ្យឃើញនូវមហិច្ឆតារបស់ខ្លួន ទៅលើអាស៊ីខាងត្បូង។ កាលនោះ កងទ័ពរបស់ម៉ៅ សេទុង (Mao Tsé Toung) បានវាយលុកលុយទៅលើទីបេ ហើយបានលេបយកដែនដីនេះទាំងស្រុងនៅឆ្នាំ១៩៥១។
តាមពិតទៅ ចិនប្រញាប់ច្បាំងយកទីបេ ពីព្រោះខ្លាចឥណ្ឌាដែលទទួលបានឯករាជ្យពីអង់គ្លេសនៅឆ្នាំ១៩៤៧ ចូលទៅកាន់កាប់ដែនដីនេះមុនខ្លួន។ គួរគូសបញ្ជាក់ថា កាលសម័យនោះ ក្នុងឋានៈជារដ្ឋធំនិងសំខាន់ជាងគេនៅអាស៊ីខាងត្បូង ឥណ្ឌាត្រូវទទួលបានពីចក្រភពអង់គ្លេស មរតកនយោបាយនិងឥទ្ធិពលទៅលើទីបេ នេប៉ាល់និងប៊ូតង់។
នៅចំពោះមុខការឈ្លានពានរបស់ចិនទៅលើទីបេ ប្រទេសឥណ្ឌារបស់នេរុ (Nehru) បានត្រឹមថ្កោលទោស និងបានត្រឹមផ្តល់សិទ្ធិជ្រកកោននយោបាយឲ្យដាឡៃ ឡាម៉ា(Dalaï Lama)តែប៉ុណ្ណោះ។ តាំងពីពេលនោះមក អាស៊ីខាងត្បូងផ្តើមយល់ពីធាតុពិតនៃប្រទេសចិនកុម្មុយនិស្ត ដែលថែមទាំងចង់លាតសន្ធឹងអនុត្តរភាពរបស់ខ្លួន ទៅលើតំបន់ហ៊ីម៉ាឡាយ៉ា(Himalaya) ដែលជាទីតាំងនៃប្រទេសនេប៉ាល់ និងនៃប្រទេសប៊ូតង់ទៀតផង។ ជាក់ស្តែង កាលនោះ អគ្គមគ្គទេសក៍ចិនម៉ៅ សេទុង បានប្រកាសថា«ខ្សែទឹកឬជួរភ្នំ មិនមែនជាព្រំដែនធម្មជាតិ ហើយក៏មិនមែនជាមហារនាំងដែលយើងផ្លោះមិនផុតនោះទេ»។ ម៉ៅ សេទុង ចង់និយាយថា ភ្នំហ៊ីម៉ាឡៃយ៉ាមិនអាចមករារាំងមហិច្ឆតារបស់ចិនទៅលើប្រទេស នេប៉ាល់ និងប្រទេសប៊ូតង់បានឡើយ។
ឧទាហរណ៍មួយទៀតនៃមហិច្ឆតារបស់ចិនទៅលើអាស៊ីខាងត្បូងគឺករណីនៃ ដែនដីCache-mireនៅក្នុងទសវត្សរ៍ទី៥០ ចិនបានចូលមកច្បិចយកបន្តិចម្តងៗ ដែនដីប៉ែកឦសាននៃCachemire ម្តុំតំបន់Aksai Chin ដែលមានផ្ទៃប្រមាណ៣ម៉ឺន៣ពាន់គីឡូម៉ែត្រក្រឡា។ ក្រោយមកទៀត នៅឆ្នាំ១៩៦៣ ប្រទេសប៉ាគីស្ថានបានសម្រេចផ្ទេរផ្ទៃដីប្រមាណ៥ពាន់១រយ៨០ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា នៅប៉ែកខាងជើងCachemireទៅឲ្យចិនទៀត។ ជាថ្នូរវិញ ចិនបានសន្យាជួយការពារប៉ាគីស្ថាន នៅចំពោះមុខការគំរាមកំហែងពីសំណាក់ប្រទេសឥណ្ឌា។ សម្រេចសម្រួចទៅ សព្វថ្ងៃចិនកាន់កាប់១ភាគ៣នៃដែនដីCachemire ដែលឥណ្ឌានិងប៉ាគីស្ថានដណ្តើមគ្នា អស់រយៈពេលជាង៦០ឆ្នាំកន្លងមកហើយ។
ការក្តាប់យកប៉ែកឦសាននៃCachemire ជាអាទិភាពមួយចាំបាច់បំផុត សម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំចិន។ ពីព្រោះធ្វើបែបនេះ ចិនអាចត្រួតពិនិត្យបានល្អខេត្តXinjiangដែលនៅជាប់នឹងCachemire និងដែលសម្បូណ៌ទៅដោយពួកOuigoursអ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមរស់នៅ។ ធ្វើបែបនេះ ចិនក៏មានលទ្ធភាពការពារកុំឲ្យឥទ្ធិពលអ៊ីស្លាមជ្រុលនិយមធ្លាយចេញ មកពីCachemire ហើយហូរចូលមកក្នុងខេត្តXinjiangបាន។
ម្យ៉ាងវិញទៀត មហិច្ឆតារបស់ចិនទៅលើអាស៊ីខាងត្បូងក៏ស្តែងឡើង តាមរយៈការស្វែងរកច្រកមួយ ដើម្បីចេញពីដីគោកចូលទៅមហាសមុទ្រឥណ្ឌាដែរ។ នៅក្នុងន័យនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំចិន ក្នុងអតីតកាលក៏ដូចបច្ចុប្បនកាល សម្លឹងឃើញច្រកពីរ។ ច្រកទីមួយគឺផ្លូវដែលចេញពីខេត្តXinjiangហើយកាត់តាមប្រទេស ប៉ាគីស្ថាន។ ច្រកទីពីរគឺផ្លូវដែលចេញពីខេត្តYunnan ហើយកាត់តាមប្រទេសភូមា។
មែនទែនទៅ តាំងពីឆ្នាំ១៩៤៩ រហូតមកដល់ចុងទសវត្សរ៍ទី៩០ នយោបាយចិននៅចំពោះមុខភូមិភាគអាស៊ីខាងត្បូងបាញ់ទៅរកគោលដៅតែមួយ គត់ នោះគឺខ្ទប់កុំឲ្យឥទ្ធិពលឥណ្ឌារីកធំ ចេញហួសពីអាស៊ីខាងត្បូង។ នៅក្នុងន័យនេះ ចិនបានពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសជិតខាងឥណ្ឌា ដូចយ៉ាងប៉ាគីស្ថាន បង់ក្លាដែស នេប៉ាល់ ស្រីលង្កា ប៊ូតង់និងភូមា។
ចិនបានលក់អាវុធទៅឲ្យប៉ាគីស្ថាន ស្រីលង្កា បង់ក្លាដែស និងភូមា។ ដូចគ្នាអ៊ីចឹងដែរ នៅក្នុងជម្លោះនិងនៅក្នុងសង្គ្រាមម្តងជាពីរដងរវាងប៉ាគីស្ថាននិង ឥណ្ឌា ចិនបានកាន់ជើងនិងបានជួយប៉ាគីស្ថានជាដរាប។
ក៏ប៉ុន្តែ ជាងមួយទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ អ្វីៗក៏ប្រែប្រួលអស់ហើយ។ ថ្នាក់ដឹកនាំចិនមានជំហរអព្យាក្រឹតជាងមុន នៅក្នុងជម្លោះរវាងប៉ាគីស្ថាននិងឥណ្ឌា។ ម្យ៉ាងគឺមកពី តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៨មក ឥណ្ឌាក៏ដូចប៉ាគីស្ថាន សុទ្ធតែបានក្លាយទៅជាមហាអំណាចបរមាណូ។ ម្យ៉ាងទៀត គឺមកពី តាំងពីមានមហាភេរវកម្មថ្ងៃទី១១កញ្ញាឆ្នាំ២០០១មក ប៉ាគីស្ថានបានបែរទៅស្និទ្ធជាមួយនឹងអាមេរិក ទៅជួយអាមេរិករំលំរបបតាលីបង់ នៅអាហ្វហ្កានីស្ថាន និងទៅជួយអាមេរិកក្នុងសង្គ្រាមប្រឆាំងភេរវកម្មអន្តរជាតិ។ ទន្ទឹមនេះដែរ អាមេរិកក៏បាននិងកំពុងបន្តប្រឹងប្រែងទាក់ទាញឥណ្ឌាមកធ្វើជា សម្ព័ន្ធមិត្ត នៅពេលមួយដែលចិនកំពុងលេចត្រដែតឡើង នៅលើឆាកអន្តរជាតិ៕
